«Για να γεννούνε τα σκοτάδια λάμψη...»
Γράφει η Ελένη Ανδριοπούλου*
Εδώ και κάμποσο καιρό έχω την τιμή να λαμβάνω το εφημεριδάκι του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας των φυλακών Λάρισας… Φροντίζει γι αυτό ο κρατούμενος Τόλης Γιατζογλίδης και νιώθω την ανάγκη να τον ευχαριστήσω και δημόσια για αυτό. Μέσα από αυτό το εφημεριδάκι λοιπόν, μπόρεσα να διαβάσω και να νιώσω την ανάγκη των κρατουμένων να ξεφύγουν από το γκρίζο τοπίο της φυλακής και να ασχοληθούν με κάτι παραπάνω… Κάτι που θα τους επιτρέψει να «αποδράσουν» για λίγο από τα μουντά κελιά τους, αλλά και κυρίως, να θυμηθούν ότι για όποιον λόγο κι αν βρίσκονται εκει, παραμένουν άνθρωποι με όνειρα και με ακόμα νωπή την ελπίδα ότι δικαιούνται μιά δεύτερη ευκαιρία που θα τους ανοίξει το δρόμο μια μέρα για καταφέρουν να βγουν από τη δική τους, προσωπική φυλακή. Γιατί τα πιο απόρθητα κελιά, είναι αυτά που μόνοι χτίζουμε οι άνθρωποι γύρω από τον εαυτό μας…
Αξιέπαινη προσπάθεια, δίχως άλλο. Η αγωνία του Διευθυντή του σχολείου κ. Άρη Βαλασσόπουλου για να μπορέσει να βρει τις διόδους που θα ενώσουν τους δυο παράλληλους κόσμους, αποτυπωμένη πάντα στην πρώτη σελίδα. Και διαβάζοντας αυτή την αγωνία, ήρθε στη σκέψη μου ολη η προσπάθεια που κάνουμε χρόνια τώρα ως Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο, τη Λάρισα, και τελευταία την Κέρκυρα, αλλά και αλλού. Γιατι μπορεί ως άνθρωποι της Πρωτοβουλίας να έχουμε κύριο στόχο μας την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ανθρώπων μέσα στα κελιά και τα κρατητήρια, δικαιώματα που παραβιάζονται βάναυσα και κατ εξακολούθηση, εάν όμως δεν προσπαθήσουμε να προτάξουμε την έννοια του αληθινού «σωφρονισμού» -οσο κι αν με ξενίζει η λέξη-, εάν δεν ψάξουμε και οι ίδιοι να βρούμε τους δρόμους που οδηγούν από το σκοτάδι της φυλακής στο φως της ελευθερίας, νομίζω πως το λιγότερο, θα είμαστε ανεπαρκείς…
Έτσι γεννήθηκε η ιδέα η Πρωτοβουλία της Κέρκυρας να προσπαθήσει να κινήσει τα νήματα που απαρτίζουν τον κρατικό μηχανισμό, ώστε να καταφέρουμε να «χτίσουμε» ένα σχολείο μέσα στη φυλακή του νησιού. Οι πρώτες μας σκέψεις, μάλλον αποθαρρυντικές: Η φυλακή της Κέρκυρας φημίζεται εδώ και πολλά χρόνια για τον απομονωτισμό και την σκληρότητα της και επι το πλείστο φιλοξενεί κρατούμενους που έχουν διαπράξει «βαριά» εγκλήματα. Γεγονός που από μόνο του δεν αποπνέει ελπίδες οτι, πιθανά, πολλοί από αυτούς με λίγη βοήθεια θα μπορούσαν να ξαναβρούν το δρόμο τους. Παρόλα αυτά, έστω και με τον φόβο πως πιθανότατα θα αποκαρδιωθούμε, κλείσαμε το ραντεβού με τον Διευθυντή της φυλακής. Τον γνωρίζαμε τον κ. Θώμο από προηγούμενη επίσκεψή μας στο Σωφρονιστικό Κατάστημα και ετσι δεν δυσκολευτήκαμε. Αυτό που αποτέλεσε την ευχάριστη έκπληξη για μας όμως, ηταν η εξ αρχής θετική του στάση απέναντι στην όλη ιδέα. Κακοπροαίρετη καθώς είμαι απέναντι σε κάθε τι συστημικό, θα μπορούσα να σκεφτώ πως είναι για αυτόν ενας τρόπος προβολής, απόκτησης μορίων για κάποια προαγωγή ισως, η ακόμα και ενας τρόπος ελέγχου των κρατουμένων – αφού το να δίνεις διέξοδα σε ανθρώπους έγκλειστους επι 24ωρου βάσεως βοηθά στο να διατηρείς μια «ήσυχη» φυλακή. Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά πιο φωτεινή: Αυτή που λεει πως μπορεί τελικά, ακόμα και οι Διευθύνοντες αυτού του σάπιου σωφρονιστικού συστήματος,η για να μη φανώ και τρελά αισιόδοξη, έστω, ορισμένοι εξ αυτών, κάπου μέσα τους να παραμένουν άνθρωποι και να μπορούν με ευκολία να αντιληφθούν πως μέσω της εκπαίδευσης έγκλειστων ενηλίκων, μπορούμε να μιλήσουμε για ουσιαστική προσπάθεια «σωφρονισμού», ως αντίβαρο και απάντηση στην περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Το όλο εγχείρημα είναι ακόμα στην αρχή. Με την θετική στάση όμως του Δ\ντη και τις απαραίτητες ενέργειες εκ μέρους του, την πολύτιμη βοήθεια του Αρη Βαλασσόπουλου και την προσπάθεια τη δική μας να εμπλουτιστεί το concept αυτό (που ούτως ή άλλως θα δημιουργήσει κάποιες θέσεις εργασίας είτε μόνιμων, είτε ωρομίσθιων) τόσο με εθελοντικά μαθήματα (στο ΣΔΕ Λάρισας μέχρι και Κοινωνική Πολιτική διδάσκεται...), όσο και με δημιουργική απασχόληση (εθελοντές που θα δεχτούν να διδάξουν φωτογραφία, ζωγραφική, ξυλογλυπτική, μαθήματα σκάκι, χορού κλπ), ελπίζουμε να τα καταφέρουμε. Και ελπίζουμε αυτό να αποτελέσει ένα παράδειγμα προς μίμηση σε κάθε σκοτεινή γωνιά της χώρας,όπου υπάρχουν φυλακές. Και η προσπάθεια αυτή να επεκταθεί όχι μόνο στο ΣΔΕ, αλλά και σε μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης ακόμα, που θα δίνουν ένα όπλο στα χέρια του αποφυλακισμένου πλέον κρατούμενου ώστε να σταθεί στα πόδια του, να γυρίσει σελίδα στη ζωή του και να μπορέσει να εξελιχθεί σε ένα δημιουργικό, θετικά σκεπτόμενο και παραγωγικό μέλος αυτής, της τόσο αμφιλεγούμενης κοινωνίας μας.
Μπορεί όχι όλα μαζί. Μπορεί ένα- ένα να τα κατακτάμε με τη βοήθεια και τη συμμετοχή και άλλων πολιτών που θα θελήσουν να σταθούν πλάι μας και να γίνουν αρωγοί στην όλη προσπάθεια. Όμως εμείς για τούτο θα παλέψουμε: Εκεί που αυτοί κλείνουν σχολειά και χτίζουν φυλακές, να χτίσουμε σχολειά μέσα στις φυλακές τους, μέχρι να τις γκρεμίσουμε….
*Η Ελ. Ανδριοπούλου είναι μέλος της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων